Brexit, czyli proces opuszczenia przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej, to jedno z najważniejszych wydarzeń politycznych ostatnich lat. Wpłynął on na życie milionów ludzi, zarówno w Zjednoczonym Królestwie, jak i w krajach członkowskich UE. W artykule wyjaśniamy, czym jest Brexit, jakie są jego kluczowe aspekty oraz jakie konsekwencje niesie ze sobą dla różnych grup społecznych i gospodarczych.
Skąd wzięło się pojęcie Brexit?
Termin „Brexit” po raz pierwszy pojawił się w 2012 roku, jako połączenie słów „Britain” i „Exit”. Jego twórcą był Peter Wilding, który użył go w kontekście potencjalnego wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Choć początkowo wydawało się to jedynie teoretyczną możliwością, sytuacja szybko nabrała realnego wymiaru.
Decydującym momentem było referendum z 23 czerwca 2016 roku, w którym 51,89% Brytyjczyków opowiedziało się za opuszczeniem Unii Europejskiej. Wynik ten wywołał ogromne kontrowersje i podziały w społeczeństwie, a także zapoczątkował długi proces negocjacji i przygotowań do wyjścia, które ostatecznie nastąpiło 31 stycznia 2020 roku.
Jak przebiegał proces wyjścia Wielkiej Brytanii z UE?
Brexit nie był jednorazowym wydarzeniem, lecz wieloetapowym procesem, który trwał kilka lat. Po referendum w 2016 roku premier David Cameron ogłosił swoją rezygnację, a jego następczyni, Theresa May, rozpoczęła formalne negocjacje z Unią Europejską na mocy artykułu 50 Traktatu o Unii Europejskiej. Proces ten był pełen trudności, w tym wielokrotnych odrzucanych umów przez brytyjski parlament.
31 stycznia 2020 roku Wielka Brytania oficjalnie opuściła UE, jednak do końca 2020 roku obowiązywał okres przejściowy. W tym czasie wciąż stosowano unijne przepisy, co miało na celu złagodzenie skutków wyjścia i przygotowanie nowych zasad współpracy.
Najważniejszym dokumentem regulującym relacje między Wielką Brytanią a UE po Brexicie jest umowa o handlu i współpracy, która weszła w życie 1 stycznia 2021 roku. Zawiera ona szczegółowe zasady dotyczące handlu, wymiany towarów i usług, a także współpracy w innych dziedzinach.
Jak Brexit wpłynął na Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii?
Brexit miał istotny wpływ na Polaków mieszkających na Wyspach Brytyjskich. Jednym z kluczowych elementów była konieczność ubiegania się o status osiedlonego (settled status) lub tymczasowego statusu osiedlonego (pre-settled status) w ramach EU Settlement Scheme. Osoby, które mieszkały w Wielkiej Brytanii przed końcem okresu przejściowego, mogły zachować swoje prawa do pracy, nauki i korzystania z opieki zdrowotnej.
Od 1 stycznia 2021 roku nowe przyjazdy do Wielkiej Brytanii wymagają spełnienia bardziej rygorystycznych zasad imigracyjnych. Osoby chcące podjąć pracę muszą posiadać odpowiednią wizę, np. Skilled Worker Visa, a pracodawcy są zobowiązani do sprawdzania prawa do pracy za pomocą tzw. share code.
Warto również zaznaczyć, że Brexit wpłynął na koszty studiowania w Wielkiej Brytanii, które dla obywateli UE stały się wyższe. Wyjście z Unii oznaczało również zakończenie uczestnictwa Wielkiej Brytanii w programie Erasmus, co ograniczyło możliwości wymiany studenckiej.
Jak zmieniły się zasady podróżowania do Wielkiej Brytanii?
Po Brexicie zmieniły się również zasady wjazdu do Wielkiej Brytanii. Do 30 września 2021 roku Polacy mogli podróżować na Wyspy na podstawie dowodu osobistego. Od 1 października 2021 roku konieczne jest posiadanie paszportu, z wyjątkiem osób posiadających status osiedlony, które mogą korzystać z dowodu osobistego do końca 2025 roku.
Warto dodać, że wizy nie są wymagane na krótkie pobyty turystyczne lub rodzinne, jednak osoby planujące dłuższy pobyt lub podjęcie pracy muszą spełnić określone wymagania wizowe.
Podróżujący samochodem muszą również pamiętać o kwestiach związanych z ubezpieczeniem OC. Choć Zielona Karta nie jest obowiązkowa, zaleca się jej posiadanie, ponieważ może ułatwić procedury w razie wypadku.
Jak Brexit wpłynął na handel i gospodarkę?
Wyjście Wielkiej Brytanii z UE miało ogromny wpływ na handel i gospodarkę. Przedsiębiorcy muszą teraz dostosować się do nowych zasad celnych i regulacji dotyczących eksportu i importu. Wprowadzenie barier celnych spowodowało wzrost kosztów i wydłużenie czasu realizacji dostaw.
Brexit wpłynął również na sektor finansowy, który odnotował znaczące zmiany. Wiele instytucji finansowych przeniosło swoje siedziby do krajów UE, co miało na celu utrzymanie dostępu do unijnego rynku. Szacuje się, że aktywa o wartości co najmniej biliona funtów zostały przetransferowane z Londynu do innych państw członkowskich.
Warto również wspomnieć o wpływie Brexitu na branżę spożywczą. Wzrost kosztów transportu i ceł, a także spadek wartości funta, przyczyniły się do podwyżek cen żywności. Problemy logistyczne wynikające z braku pracowników z UE dodatkowo pogorszyły sytuację.
Jakie są konsekwencje dla opieki zdrowotnej?
Zmiany po Brexicie dotknęły również obszar opieki zdrowotnej. Osoby posiadające Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) mogą nadal korzystać z podstawowych świadczeń zdrowotnych podczas tymczasowego pobytu w Wielkiej Brytanii. W razie nagłych przypadków EKUZ jest honorowana przez brytyjskich świadczeniodawców.
Osoby planujące dłuższy pobyt lub przeprowadzkę muszą jednak dostosować się do nowych zasad. Na przykład, dokument S1 umożliwia korzystanie z pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych w Polsce dla osób ubezpieczonych w Wielkiej Brytanii, które przenoszą swoje miejsce zamieszkania.
Jakie są perspektywy na przyszłość?
Brexit pozostawił wiele otwartych pytań i wyzwań, zarówno dla Wielkiej Brytanii, jak i dla Unii Europejskiej. Choć proces wyjścia został formalnie zakończony, negocjacje dotyczące szczegółowych zasad współpracy wciąż trwają. Wiele zależy od efektywności wdrażania nowych regulacji i zdolności obu stron do adaptacji do zmieniających się warunków.
Nie można również zapominać o wpływie Brexitu na relacje polityczne i społeczne. Podziały w społeczeństwie brytyjskim oraz napięcia między różnymi częściami Zjednoczonego Królestwa, takimi jak Szkocja czy Irlandia Północna, mogą mieć długotrwałe konsekwencje.
Co warto zapamietać?:
- Termin „Brexit” powstał w 2012 roku, a referendum z 23 czerwca 2016 roku zakończyło się wynikiem 51,89% za opuszczeniem UE.
- Wielka Brytania oficjalnie opuściła UE 31 stycznia 2020 roku, a umowa o handlu i współpracy weszła w życie 1 stycznia 2021 roku.
- Polacy w Wielkiej Brytanii muszą ubiegać się o status osiedlony lub tymczasowy, a nowe zasady imigracyjne obowiązują od 1 stycznia 2021 roku.
- Po Brexicie zmieniły się zasady podróżowania; od 1 października 2021 roku wymagany jest paszport dla Polaków, z wyjątkiem osób z statusami osiedlonymi.
- Brexit wpłynął na handel, gospodarkę i opiekę zdrowotną, wprowadzając nowe regulacje celne oraz zmieniając dostęp do świadczeń zdrowotnych dla obywateli UE.
